Od momentu, gdy zaczęłam mieszkać z córką, coraz częściej czułam, że coś jest nie tak. Na początku wydawało mi się, że to tylko moje wrażenie, że potrzebuję czasu, by przyzwyczaić się do nowej sytuacji.
W końcu przeprowadzka do miasta, do młodszych, miała być dla mnie czymś dobrym — tak powtarzała córka. „Mamo, będziesz bliżej lekarza, nie będziesz sama, będzie ci lżej” — mówiła, a ja jej wierzyłam. Chciałam wierzyć.
Zostawiłam im przecież moje mieszkanie. Nie było duże, ale było moje, pełne wspomnień, fotografii na regale, zapachu starego drewna i kwiatów, które hodowałam przez lata.
Oddałam je córce i zięciowi, bo uznałam, że młodzi powinni zaczynać życie w czymś własnym. „Nam już niepotrzebne” — śmiałam się, choć serce zabolało, kiedy przekazywałam im klucze. Ale przecież matka zrobi wszystko, żeby dzieciom było lżej.
Kiedy kilka miesięcy później zdrowie zaczęło mi szwankować, córka zaproponowała, żebym wprowadziła się do nich. „Mamo, sama sobie nie poradzisz.
Tu będziesz miała wszystko pod ręką”. I tak spakowałam niewiele — trochę ubrań, kilka zdjęć, stary szal i porcelanową filiżankę, której używałam codziennie od czterdziestu lat. Resztę zostawiłam w domu, który teraz był ich.
Na początku było spokojnie. Córka cieszyła się, że jestem blisko, że możemy rano wypić razem kawę, że widzi mnie częściej niż raz w tygodniu.
Ale zięć… on od początku był jakiś spięty. Niby się uśmiechał, niby mówił: „Mama może mieszkać, jasne”, ale te słowa brzmiały tak, jakby wypowiadał je tylko z grzeczności.
Z czasem jego spojrzenia stały się coraz chłodniejsze, a oddech cięższy, gdy tylko wchodziłam do pokoju.
Zaczęłam zauważać drobiazgi. Jak przewracał oczami, kiedy pytałam, gdzie odłożyć naczynia. Jak przestawał mówić, kiedy wchodziłam do kuchni. Jak wieczorami zamykał drzwi do salonu, choć wcześniej były zawsze otwarte.
Słyszałam też rozmowy, które niby nie były o mnie, ale jednak były. „Twoja mama znowu zostawiła światło. Twoja mama znowu zapomniała zamknąć szafkę”.
Córka próbowała go uciszyć, szepcząc: „Nie mów tak, przecież pomaga nam”, ale on udawał, że nie słyszy.
A ja pomagałam. Ze swojej małej emerytury dokładałam się do jedzenia, płaciłam za leki, czasem nawet kupowałam wnuczce coś ładnego.
Nie dlatego, że musiałam. Po prostu tak zostałam wychowana — że rodzina jest od tego, żeby się wspierać.
Pewnego wieczoru usłyszałam ich rozmowę. Nie chciałam podsłuchiwać, ale drzwi były uchylone, a głosy donośne.
„Nie możemy tak żyć, ja chcę mieć trochę prywatności” — powiedział zięć.
„Ale co mamy zrobić? To moja mama…” — córka brzmiała bezradnie.
„To niech wróci do siebie. Przecież ma tam swój dom. Tu jest nam za ciasno”.
Usiadłam na łóżku jak rażona piorunem. Dom… który im oddałam. Ciasno… choć zajmowałam tylko mały pokoik. Prywatność… choć zawsze starałam się nie przeszkadzać, nie wchodzić bez pukania, nie komentować niczego.
Wtedy zrozumiałam, że nie jestem tu mile widziana. Nie przez córkę — ona mnie kocha, to wiem. Ale przez niego. A życie w miejscu, gdzie ktoś patrzy na ciebie jak na ciężar, jest gorsze niż samotność.
Następnego ranka przygotowałam śniadanie, takie, jakie lubią — jajecznicę dla córki, owsiankę dla zięcia. Usiadłam, patrząc, jak jedzą, i powiedziałam spokojnie:
„Kochani, chyba wrócę na wieś. Tęsknię. A tu… nie chcę wam przeszkadzać”.
Córka od razu zaczęła płakać: „Mamo, nie musisz! Proszę, nie myśl, że…”.
Ale zięć nawet nie zaprzeczył. Tylko powiedział: „Jak mama uważa”.
To „jak mama uważa” uderzyło mocniej niż cokolwiek innego.
Spakowałam swoje rzeczy jeszcze tego samego dnia. Kiedy wychodziłam, córka tuliła mnie tak mocno, jakby chciała mnie zatrzymać siłą.
„Mamo, przepraszam. Ja… nie wiedziałam, że on…” — mówiła przez łzy.
„Wiem, dziecko. Ale ja ci nie chcę przeszkadzać. Masz swoje życie” — odpowiedziałam i pogłaskałam ją po włosach, jak wtedy, gdy była mała.
Do swojej wsi wróciłam wieczorem. Otworzyłam drzwi domu, który oddałam — teraz pustego, chłodnego, ale mojego. Usiadłam na krześle i poczułam coś, czego dawno nie czułam: spokój. Czasem samotność jest lepsza niż życie tam, gdzie ktoś nie akceptuje twojego oddechu.
A ja wiem jedno — dałam im wszystko, co mogłam. Mieszkanie. Wsparcie. Serce. Ale nie będę walczyć o miejsce tam, gdzie ktoś wolałby mnie nie widzieć.
Bo warto mieszkać tam, gdzie serce może oddychać. Nawet jeśli to znowu jest wieś, cisza i stara filiżanka na stole.